Serum deri altına giderse vücutta ne gibi etkiler oluşur?

Damar yolu açılarak uygulanan bir serum veya ilaç, çeşitli nedenlerle damar dışına sızarak çevredeki yumuşak dokuya yayılabilir. Bu duruma "ekstravazasyon" adı verilir. Genellikle el, kol veya ayak bileği gibi damar yolu açılan bölgelerde görülür. Ekstravazasyon, özellikle tahriş edici veya doku hasarına yol açabilecek ilaçların uygulanması sırasında ciddi sorunlara neden olabilir.

Eğer sadece serum (örneğin, %0.9 NaCl veya %5 Dekstroz gibi basit sıvılar) deri altına kaçmışsa, genellikle hafif belirtilerle sınırlı kalır ve ciddi bir komplikasyon oluşturmaz. Ancak, tahriş edici veya kemoterapötik ilaçlar gibi bazı maddelerin ekstravazasyonu ciddi sonuçlar doğurabilir:

• Kimyasal selülit: İlacın neden olduğu enfeksiyonsuz enflamasyon.
• Doku hasarı (nekroz): Cilt ve altındaki dokularda hücre ölümüne bağlı yara oluşumu.
• Enfeksiyon: Hasarlı dokuda enfeksiyon gelişme riski artar.
• Sinir hasarı: Sıvının basısına bağlı olarak geçici veya kalıcı sinir hasarı görülebilir.
• Eklem hareketlerinde kısıtlılık: Şiddetli ödem eklem fonksiyonlarını etkileyebilir.

Serumun deri altına gittiği fark edilirse, derhal müdahale edilmelidir:

• Serum akışı durdurulmalı ve damar yolu kapatılmalıdır.
• Bölge yüksekte tutularak ödem azaltılmaya çalışılmalıdır.
• Soğuk veya sıcak uygulama: İlacın türüne göre (genellikle soğuk) kompres yapılabilir.
• En kısa sürede sağlık personeline (hemşire, doktor) bilgi verilmelidir.
• Gerekirse ilacın etkisini azaltacak antidot uygulanabilir.

Basit serum solüsyonlarının deri altına kaçması genellikle hafif şikayetlere yol açar ve uygun müdahale ile kısa sürede iyileşir. Ancak, tahriş edici özellikteki ilaçların ekstravazasyonu ciddi doku hasarına neden olabileceğinden, bu durumun önlenmesi ve erken müdahale büyük önem taşır. Damar yolu takibi dikkatli yapılarak ve riskli ilaçlar deneyimli personelce uygulanarak ekstravazasyon riski minimize edilebilir.