Aşılar ve serumlar, modern tıbbın hastalıklara karşı savaşında önemli araçlardır. Aşılar, bağışıklık sistemini belirli patojenlere karşı önceden hazırlayarak hastalıklardan korunmayı amaçlarken, serumlar ise genellikle tedavi amaçlı kullanılır. Bu makalede, aşı ve serumların tarihçesi, nasıl etki ettikleri ve kullanımları hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.

Aşılar, hastalıkların önlenmesi amacıyla kullanılan biyolojik preparatlardır. Aşıların temel prensibi, vücuda zayıflatılmış veya öldürülmüş patojenler ya da patojenlerin toksinlerini vererek bağışıklık sistemini uyarmaktır. Bu sayede vücut, hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı antikor üretir ve gelecekte bu mikroorganizmalarla karşılaştığında hızlı ve etkili bir yanıt verir.

Aşıların tarihçesi oldukça eskiye dayanır. Bilinen ilk aşı uygulaması, çiçek hastalığına karşı antik Çin'in Sung Hanedanlığı döneminde (M.Ö. 590) yapılmıştır. Bu dönemde, çiçek hastalığına yakalanmış kişilerin cildindeki irinli kısım alınarak sağlıklı kişilere verilirdi. Ancak bu yöntem, doğru dozaj ayarlanamadığı için bazen ölümcül sonuçlar doğururdu.

Modern anlamda ilk sistemli aşı uygulaması ise İngiliz doktor Edward Jenner tarafından 1796 yılında gerçekleştirilmiştir. Dr. Jenner, çiçek hastalığına karşı aşı geliştirerek büyük bir başarı elde etmiştir. Bir başka önemli dönüm noktası ise 1885 yılında Fransız kimyager Louis Pasteur tarafından kuduz aşısının bulunmasıdır. Pasteur, köpek tarafından ısırılmış Joseph Meister adlı kişiyi geliştirdiği aşı ile iyileştirmiştir.

Serum, kanın vücutta pıhtılaşmasından sonra geriye kalan berrak sıvıdır. Kanın pıhtılaşması sırasında fibrinojen adı verilen plazma proteini, erimeyen fibrin haline dönüşür ve kan hücreleri fibrin içinde kalır. Bu süreçte ortaya çıkan berrak sıvıya serum denir. Serumun kimyasal bileşimi, kullanıldığı hastalığa göre değişebilir.

Serumlar, iki ana grupta incelenir:

Aşıların bazı durumlarda uygulanmaması gerekmektedir. Bunlar:

Sonuç olarak, aşılar ve serumlar hastalıklarla mücadelede vazgeçilmez araçlardır. Aşılar, hastalıkların önlenmesinde etkin bir rol oynarken, serumlar tedavi sürecinde kullanılır. Her iki yöntem de modern tıbbın temel taşlarından biridir ve doğru kullanıldıklarında toplum sağlığına büyük katkı sağlarlar.